Welkom waterschapper!
Graag nemen we je mee in de wereld van digitale transformatie binnen de waterschapssector. Met leerbytes in de vorm van korte video’s, tips en inspiratie ben je in een vogelvlucht bijgepraat en is jouw kennis up-to-date! We hopen dat je met de verkregen inzichten weet wat er speelt en dat je deze kennis vervolgens in kan zetten om je (digitale) waterschapswerk makkelijker, leuker en efficiënter te maken. Veel kijk- en leesplezier!
Introductie: Eerste hulp bij digitale transformatie
In deze video neemt Jonas Heffels – programmamanager Innovatie en Transformatie bij het Waterschapshuis – je mee in het doel van deze leerbytes. Waarom hebben we het over digitale transformatie? Wat brengt het de waterschappen? En wat vraagt het van jou?
De digitale transformatie is een ontwikkeling waar we niet omheen kunnen. Innovatieve (IT-) oplossingen voor complexe problemen, veranderende functies, nieuwe kennis en vaardigheden: de digitale transformatie vraagt aanpassen en meebewegen. Ook van de waterschappen en haar medewerkers.
Daarom heeft het Waterschapshuis leerbytes ontwikkelt die je helpen deze uitdagende wateren te navigeren. Om je kennis te laten maken met thema’s die raken aan de digitale transformatie, vind je op deze pagina video’s, tips en inspiratie om je op weg te helpen. Van trends tot technologische innovaties en van ethische vraagstukken tot vaardigheden: er komen tal van onderwerpen voorbij.
Deze online leerbytes zijn bedoeld als eerste kennismaking met de digitale transformatie binnen de waterschappen. Wil je meer weten? Bij elke video kun je extra leermateriaal vinden. Nog niet uitgeleerd? Het Waterschapshuis verzorgd ook trainingen en workshops op locatie. Vraag je P&O’er of adviseur leren en ontwikkelen om meer informatie of neem contact op met het Waterschapshuis.
Tips, oefeningen en inspiratie
Tips
De leerlijnen
Het Waterschapshuis heeft leerlijnen digitale transformatie ontwikkeld voor bestuur, managers en medewerkers. Ook is er voor de leerlijn digitale transformatie voor managers een programmaboek gemaakt, vol met inspiratie en werkvormen, die je hier kan bekijken.
Interviews
„
Digitale transformatie is als jongleren
Helena Jacobi
Wetterskip Fryslân
Interviews
„
We vliegen de digitale transformatie vanuit een mens- en organisatiekant aan
Wim van der Meer
Waterschap Vallei en Veluwe
Interviews
„
De digitale transformatie is een grote veranderopgave in manier van werken
Pieter Kroes
Waterschap Drents Overijsselse Delta
Interviews
„
De wereld verandert zo snel dat we digitale mogelijkheden moeten verkennen en integreren
Victorine Binkhorst
Hoogheemraadschap van Delfland
Interviews
„
In de digitale transformatie kan ik iets betekenen voor de waterschappen
Gert van der Kooij
Hoogheemraadschap van Rijnland
Websites
Digitale Overheid
Op de hoogte blijven van ontwikkelingen, handige tools en tips rondom digitale transformatie en digitalisering binnen de overheid? Check de site van Digitale Overheid.
Digitale transformatie binnen de waterschapswereld
In deze video neemt Marco Derksen – digitaal strateeg bij Upstream – je mee in de wondere wereld van digitale transformatie. Is het een buzzwoord of toch echt een ontwikkeling waar we niet omheen kunnen? Wat is digitale transformatie, wat betekent het voor de waterschappen en welke kansen en risico’s er liggen?
Digitale transformatie is een breed begrip. Techniek speelt een dominante rol in de digitale transformatie maar het echte ‘transformeren’ zit in de sociale verandering van de mens, de organisatie, de samenleving en de manier van werken en leven als geheel. Ook de meerwaarde die technologie met zich meebrengt speelt een belangrijke rol. Van verbetering van de klantervaring tot een totaal nieuw product- of dienst. Niet lukraak innoveren, maar digitaal transformeren omdat het waarde oplevert voor mens en maatschappij.
De digitale transformatie en de daarmee gepaarde innovaties zijn niet alleen belangrijk om de primaire processen van de waterschappen makkelijker en effectiever te maken. Ze zijn ook van belang voor de grote maatschappelijke opgaven: denk aan klimaatadaptatie en de energietransitie. Door kansen op het gebied van digitale transformatie te benutten kunnen de waterschappen bijdragen aan toekomstbestendige oplossingen.
In deze video krijg je een introductie in wat verstaan wordt onder digitale transformatie. Dit is slechts een tipje van de sluier. Inmiddels zijn er al vele voorbeelden van digitale transformatie binnen de waterschappen. Wil je meer weten? Bekijk dan vooral ook de tips in de blokken onder de video’s!
Tips, oefeningen en inspiratie
Podcasts
Meer inspiratie
Al wandelend meer horen over de digitale transformatie? Luister dan een naar deze podcast waar Marco Derksen, Martijn van Berkel en Freek van Berkel in gesprek gaan over digitale transformatie binnen de waterschapswereld.
Tedx Talk
Digitaal leiderschap
Bij digitale transformatie hoort ook digitaal leiderschap. In deze Tedx Talk (Engels) neemt Nelson Philips je mee in wat de digitale transformatie vraagt van leiderschap.
Tips
Watersector in transitie
Meer van het lezen? Bekijk dan deze uitgebreide handreiking van de Unie van Waterschappen boordevol informatie en tips over digitale transformatie in de watersector geschreven.
Technologische ontwikkelingen en innovaties binnen de waterschappen
In deze video neemt Martijn van Berkel – voormalig innovatiemakelaar bij waterschap Aa en Maas en het Waterschapshuis – je mee in ontwikkelingen op het gebied van techniek en innovatie binnen de waterschappen. De digitale transformatie is in volle gang. Op dit moment hebben we veel ‘papieren’ processen gedigitaliseerd. Maar vaak hebben we slechts het papieren formulier vervangen door een variant op het scherm. Het daadwerkelijk anders organiseren – van digitaliseren naar digitaal transformeren – is nog volop in ontwikkeling.
Artificial intelligence op de zuiveringen, sensoren die leidingen controleren op de huidige staat en de Waterfabriek die effluent water opwerkt tot herbruikbaar water voor andere doeleinden: voorbeelden van technologische innovaties binnen de waterschappen te over. Naast digitalisering van primaire waterschapsprocessen liggen er ook kansen voor ondersteunende processen zoals binnen bij de administratie en archivering. Niet digitaliseren om het digitaliseren: wél om processen te vergemakkelijken en (uiteindelijk) versnellen.
In deze video word je meegenomen langs een aantal technologische ontwikkelingen en innovaties om je meer beeld te geven bij wat er al is en kan binnen de waterschappen. Er is natuurlijk veel meer. Nieuwsgierig? Kijk dan ook eens op www.winnovatie.nl, het online platform voor de waterschappen om hun eigen innovaties te delen.
Tips, oefeningen en inspiratie
Webinars
Meer inspiratie?
Voor de leerlijn digitale transformatie voor managers zijn twee webinars opgenomen: een kennismaking met technologische innovaties en een verdieping op de plek van technologische innovaties in de digitale transformatie.
Tips
Kennis delen op Winnovatie
Benieuwd naar wat er al gebeurd binnen de waterschappen? Kijk op www.winnovatie.nl en laat je inspireren door collega’s.
Innovatie in de praktijk
Minder mollenjacht
Bij waterschap Hollandse Delta helpt technologie dierenleed voorkomen met een mollendashboard: minder mollenjacht in de Hollandse Delta
Innovatie in de praktijk
Vakmanschap op afstand
Bij waterschap Aa en Maas, waterschap de Dommel en waterschap Brabantse Delta wordt kennis overdragen in Augmented Reality: vakmanschap op afstand
Innovatie in de praktijk
Big Brown Data
De 21 waterschappen, RWS, het RIVM en de waterlaboratoria verdiepen zich in ‘het bruine goud’: big brown data: de nationale rioolwater monitor
Innovatie in de praktijk
Grow with the flow
Bij waterschap Vallei en Veluwe en waterschap Aa en Maas wordt gewerkt met één integraal platform met informatie over water, bodem, gewas en weer: Grow with the flow: samen slimmer met waardevol water
Innovatie in de praktijk
Detectie van muskusratten 2.0
Wetterskip Fryslan, waterschap Hunze en Aa’s, Muskusrattenbeheer West en Midden Nederland, de Unie van Waterschappen en Universiteit Amsterdam werken samen aan de detectie van muskus- en beverratten via eDNA
De kracht van datagedreven werken
In deze video neemt Marije Stronks – beleidsadviseur digitale transformatie bij het Waterschapshuis – je mee in de nut en noodzaak van datagedreven werken. Werken met data is binnen de waterschappen geen onbekend terrein: van hydroloog tot P&O-adviseur, iedereen op de werkvloer krijgt te maken met data. Maar wat je met die data wil en kan doen en ook hoe je het vervolgens (ethisch) inzet, dat is een steeds belangrijker wordende vraag in ons werk.
Datagedreven werken is het consequent analyseren en sturen op basis van (onbewerkte) feiten en data. Met goede data kun je je stad of gebied beter begrijpen. Data is niet alleen nuttig voor grote tech-bedrijven; ook voor overheden. Niet voor winst in geld maar wél voor maatschappelijke meerwaarde.
Ook bij datagedreven werken gaat het om meer dan alleen de feiten en cijfers. De data opwerken tot informatie en kennis is een belangrijke slag om te slaan. En daar hebben we naast technologie, ook mensen nodig. Een combinatie van disciplines – van datascientists tot de beleidsmedewerkers met domeinkennis – die samen de data interpreteren en opwerken tot inzichten waar we op voort kunnen borduren.
In deze video wordt het belang van datagedreven werken bij de waterschappen toegelicht en wordt je meegenomen in een paar praktische voorbeelden. Wil je meer weten? Via onderstaande tips kom je uit bij een aantal handreikingen en (nog) meer verdieping.
Tips, oefeningen en inspiratie
Webinars
Meer inspiratie?
Voor de leerlijn digitale transformatie voor managers is een webinar opgenomen waar wordt ingegaan op datagedreven werken binnen de waterschappen.
Tools
Toolkit datagedreven innovatie
Wil je aan de slag met datagedreven werken maar weet je niet waar te beginnen? Deze toolkit datagedreven innovatie helpt je op weg!
Tips
Kijkje bij de buren
Ook Rijkswaterstaat werkt steeds meer datagedreven werken. Hoe pakken zij dat aan en wat kunnen we daarvan leren?
Ethiek als basis voor digitaal vertrouwen
In deze video neemt Jeroen de Ridder – hoogleraar filosofie aan de VU en GUR – je mee in het belang van digitale ethiek. De kranten staan vol met voorbeelden hoe het niet moet: van de toeslagenaffaire waar discriminerende algoritmes werden toegepast tot de (onbedoelde) data die drones opdoen wanneer ze overvliegen. Maar hoe kan het wél? Hoe houden we oog voor de ethische aspecten? En hoe gaan we samen in gesprek over digitale ethiek?
Technologie geeft aan wat kan. De wet geeft aan wat mag. Als mens kunnen we bepalen wat we willen en kunnen. Door scherp te zijn op de ethische aspecten in onze steeds digitaler wordende wereld, houden we rekening met de menselijke kant van digitaal handelen. Ook binnen de waterschappen krijgen we hiermee te maken.
Ethiek is de kracht van samen; niet met het vingertje wijzen maar ons realiseren dat het complex is. Dus in plaats van achteraf het gesprek te zoeken wanneer het mis gaat, vooraf met elkaar in kaart brengen welke ethische aspecten je dataproject treft. Als we in een projectplan aandacht hebben voor de financiën, rolverdeling, risico’s, impact, etc. waarom dan ook niet een kopje ‘ethische aspecten’?
Deze video neemt je mee in een aantal sprekende voorbeelden van het belang van digitale ethiek. Ook krijg je een aantal handvatten hoe je hierover binnen het waterschap en je eigen project over in gesprek kan. Links naar de in de video benoemende tools, vind je hieronder.
Tips, oefeningen en inspiratie
Webinars
Meer inspiratie?
Meer inspiratie? Voor de leerlijn digitale transformatie voor managers is een webinar opgenomen waar wordt ingegaan op digitale ethiek binnen de waterschappen.
Analyse
De DEDA
Ben je toe aan een serieuze analyse van de ethische aspecten van je project? Check dan de Utrecht Data School | De Ethische Data Assistent (DEDA)
Spel
Ethisch ontwerpspel
Wil je op een luchtige manier met elkaar in gesprek over ethiek? Dan is het ethisch ontwerpspel een leuke manier om het gesprek aan te zwengelen.
Tools
Aanpak begeleidingsethiek
Een andere tool om ethische aspecten in kaart te brengen, de aanpak begeleidingsethiek van het ECP (vergelijkbaar met het moreel beraad).
Tools
Aan de slag
Zelf aan de slag: benieuwd hoe je praktisch met elkaar aan de slag kan met ethiek? Gebruik dan bijgevoegd template en neem een casus uit je eigen werk als uitgangspunt.
- Welke plichten/regels/ wetten zijn hier van toepassing?
- Welke waarden gelden hier (als persoon en/of organisatie)?
- En als we vanuit die perspectieven hebben gekeken, wat valt ons dat op?
- Wat betekent dit voor ons handelen?
Informatieveiligheid en privacy
In deze video neemt Don Eijndhoven – CISO en eigenaar van Argent Consulting – je mee in de enerverende wereld van cybersecurity. Achter de schermen doorstaan waterschappen heel wat cyberaanvallen per dag. En dat worden er steeds meer. Wat kun je zelf doen om als medewerker de informatieveiligheid en privacy binnen het waterschap te waarborgen? Zowel als individu als in je project?
Gedurende de hoogwaterproblematiek, kreeg waterschap Limburg als geen ander te maken met (een vermenigvuldiging van) digitale aanvallen. En dat is een risico. Want naast de reguliere soft- en hardware waarmee elke overheidsorganisatie te maken heeft, beheren de waterschappen waardevolle assets als sluizen, gemalen en zuiveringen. Assets die bij misbruik ervan grote gevolgen kunnen hebben voor de omgeving. Belangrijk dus om je als medewerker ook bewust te zijn van je eigen verantwoordelijkheid bij cybersecurity.
Naast het eigen bewustzijn, zijn er ook steeds meer wetten en richtlijnen waar de waterschappen aan moeten voldoen. Van de welbekende Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) tot de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) en van de Cybersecurity implementatieRichtlijn (CSIR) tot de nieuwe Europese cybersecuritywet voor essentiële bedrijven als telecom en waterbedrijven, de NIS2 (netwerk- en Informatiesysteem)
Omdat we steeds digitaler werken, krijgen we in meer projecten te maken met een ICT-component. Van app tot website, van platform tot dataverwerkingssysteem. Ook in je eigen projecten wordt het steeds belangrijker de veiligheidsrisico’s te checken. Twijfels of vragen? Je kan altijd terecht bij de CISO (chief information security officer) binnen je waterschap.
Tips, oefeningen en inspiratie
Website
Nationaal Cyber Security Centrum
Wil je op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen rondom cybersecurity? Kijk dan op de site van het Nederlandse Nationaal Cyber Security Centrum.
Tools
Hoe ‘cybersecure’ werk jij zelf?
Check binnen je eigen waterschap voor leerprogramma’s hiervoor of kijk hier voor meer tools, scans en zelfs (bewustwordings)games.
Tools
Werk jij AVG-proof?
Weten of je zelf en/of binnen je project zorgvuldig omgaat met data, informatieveiligheid en privacy? Doorloop hier de checklist van de autoriteit persoonsgegevens. .
Tips
Programma IV&P
Het Waterschapshuis ondersteunt de waterschappen om te voldoen aan de BIO met het programma IV&P. Meer weten? Kijk dan hier.
Vaardigheden en veranderkracht
In deze video neemt Suzanne Verheijden – strategisch innovatieadviseur bij Buro Strakz en mede-oprichter van Digivaardig in de Zorg – je mee in wat de digitale transformatie van jou als persoon vraagt. Welke vaardigheden helpen je vooruit? Wat voor ‘digitaal’ type ben je zelf? Voel je je meer één met de idealistische analoog? Of de digitale enthousiasteling? En als je dat weet, wat kun je dan vervolgens doen om jezelf (digitaal) ‘fit’ te houden?
Wanneer het gaat over technologische ontwikkelingen, digitaliseren, datagedreven werken en de digitale transformatie, kan het je zomaar gaan duizelen. Want welke plek heb jij dan als mens? Hopelijk hebben voorgaande video’s je laten zien dat juist de mens, de organisatie en ons handelen ertoe doet. Niet alleen om de techniek te creëren maar ook om te zorgen dat deze op een ethische manier ingezet wordt. Dat vraagt echter wel dat we aandacht schenken aan het bijhouden en bijscholen van onze vaardigheden voor de dag van morgen.
In een wereld waar we steeds meer te maken krijgen met digitale toepassingen, is het hebben van vaardigheden die je helpen navigeren in het digitale moeras essentieel. Dat zijn niet alleen digitale vaardigheden als mediawijsheid en ICT-basisvaardigheden. Ook denkvaardigheden als creatief en kritisch denken, interpersoonlijke vaardigheden als samenwerking en intrapersoonlijke vaardigheden als ondernemendheid.
Elk waterschap heeft een aanbod waar het gaat om (persoonlijke) ontwikkeling. Wil je hiermee nader aan de slag? Ga dan in gesprek met je leidinggevende, zoek je P&O’er of adviseur leren en ontwikkelen op en/of laat je inspireren door onderstaande tips.
Tips, oefeningen en inspiratie
Webinars
Meer inspiratie?
Meer inspiratie? Voor de leerlijn digitale transformatie voor managers zijn twee webinars opgenomen waar wordt ingegaan op (21e-eeuwse) vaardigheden en digitaal leiderschap binnen de waterschappen.
Tools
Scan je vaardigheden
Nieuwsgierig naar welke vaardigheden je kunnen helpen in de steeds digitale wordende toekomst? Doe hier een snelle scan en kijk waar je talenten en uitdagingen liggen.
Tips
Vaardigheden van de toekomst
Vaardigheden van de toekomst worden vaak aangemerkt als ‘21e-eeuwse vaardigheden’. Maar wat zijn het? Kijk hier wat het inhoud en wat jij er mee kan.
Inspiratie
Kijkje bij de buren
Als waterschappen zijn we unieke organisaties. Tóch kunnen ook wij nog veel leren van andere sectoren. Nieuwsgierig? Kijk dan ook eens op het platform Digivaardig in de zorg.
Tips
Digitaal fit
Het is een uitdaging de snelheid van de digitale ontwikkelingen bij te houden. Benieuwd hoe je ‘digitaal fit’ kan blijven? Kijk dan hier en werk met kleine stappen aan je eigen digitale fitheid.
Kunstmatige Intelligentie
In deze video neemt Muriël Serrurier Schepper – senior data, analytics & artificial intelligence programma-/projectmanager en initiatiefnemer van het AnnotatieLab – je mee in wat kunstmatige intelligentie is, wat we ermee kunnen en wat het kan betekenen voor de waterschappen.
Alles lijkt in de ban van kunstmatige intelligentie (ofwel artifical intelligence), in kranten en tv shows buitelen de specialisten over elkaar heen om te vertellen dat het of de ondergang of de redding van de mensheid is. AI kan alles en niets blijft hetzelfde. Er zijn behoorlijk wat zorgen over wat kunstmatige intelligentie kan en wat voor invloed dat heeft op de werkzaamheden van de mens. Is dat terecht? Volgens Muriël gaat AI ons juist helpen om taken uit te voeren waar we eerder geen tijd voor hadden.
Afgelopen jaar kwam er – onder andere met de komst van ChatGPT – een enorme versnelling in de bekendheid en het gebruik van AI in het dagelijkse leven. Maar wat is AI dan eigenlijk? En hoe het dat we de laatste jaren meer met kunstmatige intelligentie kunnen?
AI wordt al ingezet in de waterschappen. Een mooi voorbeeld is het detecteren van scheuren in dijken. Deze AI toepassing heeft in 2024 zelfs de Waterinnovatieprijs gewonnen in de categorie ‘dijken voor de toekomst’. Er liggen meer kansen binnen de sector om AI toe te passen, maar ben je bewust van privacy en bedrijfsgevoelige data in het gebruik ervan.
Benieuwd naar verschillende tools om AI verantwoord in te zetten binnen jouw eigen waterschap? Die vind je hieronder!
Tips, oefeningen en inspiratie
Webinars
Meer leren over AI?
Nieuwsgierig naar de verschillende onderdelen van AI? Leer op een inspirerende manier de basisprincipes van kunstmatige intelligentie met de Nationale AI-cursus!
Podcast
De AI podcast
Is luisteren meer jouw ding? Dan is deze interessante podcast iets voor jou over de basis van AI! De AI-fabriek.
Analyse
Kijkje bij de buren
Hoe gaan andere organisaties met AI aan de gang? De watersector kan veel van andere sectoren leren. Nieuwsgierig? Kijk dan ook eens bij het kennisnetwerk van algoritmes .
Tools
AI in de publieke sector
Weet je al iets van AI en ben je benieuwd waar het in de publieke sector al word toegepast? In de podcastserie AI in de publieke sector spreken experts met elkaar hoe AI toepassingen in de publieke sector mensgericht zijn en blijven.
Tools
Kritische blik
Een ander invalshoek op AI biedt het kunstenaarscollectief, SETUP. Een kritische blik op AI en de toepassing daarvan in onze maatschappij. Zeker niet minder interessant!
En nu?
Je bent aan het einde van de leerbytes over digitale transformatie. Deze leerbytes worden doorlopend aangevuld en geüpdatet.
Deze leerbytes kunnen ter ondersteuning zijn van de fysieke trainingen van de leerlijn digitale transformatie voor medewerkers. Mocht je ideeën of feedback hebben voor aanvullende thema’s, laat het ons weten!
Als je alle video’s, aanvullende informatie en tips hebt doorlopen, zijn er nog tal van opties om je te verdiepen. Afhankelijk van je eigen wensen en/of werk is er verdieping op thema’s als data science, 21e-eeuwse vaardigheden, digitale ethiek en AI.
Ook is er de mogelijkheid tot het doorlopen van een fysieke training van de leerlijn digitale transformatie voor medewerkers met je team of binnen je organisatie. Meer weten? Neem contact op met je P&O’er of adviseur leren en ontwikkelen binnen je eigen waterschap of stuur een mail naar het Waterschapshuis (naar Myriam Vlug via m.vlug@hetwaterschapshuis.nl ).